Passend onderwijs: marktconforme oplossingen voor tekorten

De klassen puilen uit, het aantal thuiszitters stijgt en in sommige regio’s wordt het steeds moeilijker om de juiste extra ondersteuning te bieden. Hoewel de Wet passend onderwijs inclusie nastreefde, is de praktijk weerbarstig. Dit hebben we de afgelopen tien jaar zien gebeuren: er kwamen méér thuiszitters, méér kinderen in het speciaal onderwijs en juist de meest kwetsbare regio’s raakten financieel in de knel.

Tegelijkertijd groeit het lerarentekort alleen maar door. Uit recente metingen (Centerdata, brengt de personeelstekorten – van zowel schoolleiders als leraren – jaarlijks in beeld) blijkt dat het tekort voor leraren in het primair onderwijs landelijk 9,7 procent bedraagt (oftewel circa 9.800 fulltimebanen). Dat cijfer bestaat uit zowel openstaande vacatures als verborgen tekorten, zoals het samenvoegen van klassen of het inzetten van onbevoegde docenten. Deze krapte is een stijging ten opzichte van 2022 en speelt in de grote steden nog sterker door. In de zogeheten G5 (Almere, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht) is het tekort ruim twee keer zo hoog als daarbuiten, namelijk gemiddeld 16 procent.

Ook voor schoolleiders zijn de tekorten fors. Per 1 oktober 2024 bedraagt het landelijke gemiddelde tekort aan schoolleiders 9,8 procent (ongeveer 850 fte). Omdat schoolleiders vaak een aanstelling van 90 procent hebben, betekent dit dat er ruim 750 nieuwe schoolleiders nodig zijn. Hoewel dit een daling is ten opzichte van het tekort in 2023 (toen nog 15,1 procent), blijft het een grote uitdaging voor schoolbesturen.

Bij de invoering van de Wet passend onderwijs lag de focus op inclusie: ‘Gewoon als het kan, speciaal als het moet’. Tegelijk moest de wet de toegenomen kosten beteugelen. Onder het oude ‘rugzakjessysteem’ konden scholen extra financiering aanvragen voor elk kind met een label of specifieke zorgbehoefte. Maar de uitgaven liepen uit de hand, en met een nieuwe financiering per regio wilde de overheid meer grip op de kosten krijgen.

In de praktijk blijkt echter dat regio’s met veel dure zorgleerlingen minder middelen hebben om ondersteuning op reguliere scholen te organiseren. Het aantal thuiszitters nam toe, terwijl hulp in de klas juist schaars wordt. Dit zorgt voor meer doorverwijzingen naar het speciaal onderwijs, waardoor wachtlijsten oplopen en de financiële druk op bepaalde regio’s verder toeneemt.

Oudere leerkrachten stromen in hoog tempo uit door vergrijzing en een stijgende AOW-leeftijd. Terwijl het aantal jongere leraren weliswaar groeit (en er meer zij-instromers binnenkomen), is dit niet voldoende om de uitstroom te compenseren. Vooral scholen in het speciaal (basis)onderwijs en scholen met een hoog aandeel achterstandsleerlingen ondervinden de grootste problemen bij het aantrekken van nieuw personeel.

We gaan graag in gesprek om te bekijken hoe we de personeelsproblemen en ondersteuningsvraag op jouw school kunnen verlichten, zónder onnodige kostenverhoging. Samen zorgen we ervoor dat de belofte van passend onderwijs – ‘Gewoon als het kan, speciaal als het moet’ – voor alle leerlingen dichterbij komt.

Steeds meer scholen zoeken oplossingen om het lerarentekort en de groeiende ondersteuningsvraag te tackelen. Bijvoorbeeld door:

• Inzet van onderwijsassistenten: helpt bij het begeleiden van leerlingen in de klas, waardoor de werkdruk voor de leerkracht afneemt en leerlingen met een zorgvraag de aandacht krijgen die ze verdienen.

• Inzet van intern begeleiders: bewaakt de kwaliteit van de begeleiding en houdt overzicht op de voortgang van zorgleerlingen. Zo ontstaat er meer continuïteit in de aanpak en wordt voorkomen dat leerlingen onnodig richting het speciaal onderwijs worden doorgestuurd.

Hiermee werken we niet alleen aan een betere leeromgeving voor de leerlingen, maar proberen we ook de werkdruk bij het bestaande schoolteam te verlichten.

Een veelgehoorde kritiek is dat commerciële partijen de schaarste in het onderwijs misbruiken om torenhoge tarieven te vragen. Wij distantiëren ons nadrukkelijk van die werkwijze. Onze tarieven liggen in lijn met wat in de markt gebruikelijk is, en sluiten aan bij de specialisaties van onze medewerkers (van onderwijsassistenten tot orthopedagogen en begeleiders). Hiermee willen we onderwijs betaalbaar en toegankelijk houden, zonder dat scholen overbelast worden door de kosten.

Het is duidelijk dat de Wet passend onderwijs, het groeiende aantal speciaalonderwijsleerlingen en het lerarentekort onze scholen op alle fronten uitdagen. Hoewel de Rijksoverheid de kosten nu ‘beheersbaar’ noemt, is de druk op scholen en samenwerkingsverbanden groter dan ooit. De praktijk laat zien dat regio’s met de grootste zorgvraag vaak de meeste hindernissen ervaren: financieel, organisatorisch en op personeelsgebied.

Met onze arrangementen en aanvullende diensten (zoals detachering en payrolling) dragen wij bij aan een realistische oplossing. We kiezen voor samenwerking in plaats van simpelweg ‘een contract tekenen en factureren’.

Onze rol is meer dan alleen ‘uurtje-factuurtje’: we nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en werken samen met scholen, zodat ieder kind de kans krijgt zich optimaal te ontwikkelen in een veilige en passende leeromgeving.

“We moeten scherpe keuzes maken. Niet alles is mogelijk,” zei een directeur van een samenwerkingsverband uit een regio met hoge zorgleerlingeninstroom. Wij laten zien dat er wél opties zijn: betaalbaar, deskundig en met oog voor het kind – want dáár draait het uiteindelijk om in het onderwijs.