De kracht van thuistaal in de klas
Content specialist
Zet zich iedere dag 100% in om Educto in het zonnetje ☀️ te zetten.
Steeds meer leerlingen in Nederland groeien op met een meertalige achtergrond. In het primair onderwijs gaat het inmiddels om bijna één op de drie kinderen. Hoewel er jarenlang werd gedacht dat je op school alleen Nederlands moest spreken, wijzen recente inzichten en onderzoeken juist op de grote voordelen.
Meertaligheid is geen nadeel, blijkt uit onderzoek van Language in Interaction. Het gebruik van de thuistaal in de klas stimuleert de taalontwikkeling, vergroot de motivatie én versterkt het zelfvertrouwen van leerlingen. In dit artikel lees je hoe je de leerling hierbij praktisch kunt ondersteunen.
Volgens meertaligheidsexpert Frederike Groothoff is het een hardnekkig misverstand dat je door alleen Nederlands te spreken de taalvaardigheid van meertalige leerlingen het snelst ontwikkelt.
“Het is in strijd met het Kinderrechtenverdrag om leerlingen hun thuistaal te ontzeggen,” zegt meertaligheidsexpert Frederike Groothoff. “Een sterke beheersing van de moedertaal vormt juist het fundament voor het leren van het Nederlands.”
Hanna Kuijs, leerkracht en onderwijsadviseur NT2 en meertaligheid, deed in haar afstudeeronderzoek voor de pabo onderzoek naar leerlingen die op school hun thuistaal niet mochten gebruiken.
“Sommige kinderen gaven aan dat ze zich schaamden als hun ouders hen in hun eigen taal aanspraken, anderen voelden zich gefrustreerd omdat ze niet konden laten zien hoe slim ze eigenlijk waren. Dat is zonde, want meertaligheid is juist een talent.”
1. Toon interesse in de thuistaal
Een open houding begint met oprechte interesse. Vraag leerlingen bijvoorbeeld hoe ze ‘welkom’ in hun thuistaal schrijven en plak die woorden op de deur van het lokaal. Zo laat je meteen zien dat alle talen er mogen zijn.
Praktische inspiratie:
Op de website van Lowan vind je concrete ideeën om meertaligheid in jouw klas of school in beeld te brengen.
2. Laat leerlingen hun thuistaal functioneel inzetten
Een leerling die een onderwerp in zijn of haar moedertaal begrijpt, kan die kennis makkelijker omzetten naar het Nederlands. Denk aan een les over planten: laat leerlingen eerst in hun thuistaal overleggen of aantekeningen maken en daarna in het Nederlands terugkoppelen.
Wist je dat…
SLO samen met leerkrachten en nieuwkomersconsulenten allerlei lesactiviteiten voor meertalige leerlingen ontwikkelde? Een van deze activiteiten is ‘Mijn taal, mijn verhaal’, waar leerlingen hun eigen achtergrond een plek geven in de klas.
3. Vertrouw leerlingen
Sommige leerkrachten zijn bang de controle kwijt te raken als ze de thuistaal toestaan. De praktijk wijst echter uit dat wanneer je leerlingen duidelijk maakt wanneer en waarom ze hun thuistaal mogen inzetten, ze dit heel serieus oppakken. Maak wel afspraken die voorkomen dat andere leerlingen zich buitengesloten voelen.
4. Betrek ouders bij je aanpak
Ouders zijn een onmisbare partner in de taalontwikkeling van hun kind. Door ze actief te betrekken en te stimuleren hun kind een rijke woordenschat in de moedertaal te geven, zorg je voor een stevige basis.
Extra tip:
In het artikel Samen met ouders werken aan taalonderwijs van Leraar24 vind je manieren om ouders actief bij je taalonderwijs te betrekken.
Met een Verteltas kun je ouders uitnodigen om thuis over onderwerpen te praten die je in de klas behandelt.
5. Houd bij toetsen rekening met meertaligheid
Een leerling die recent in Nederland is, loopt bij toetsen vaak niet zozeer tegen gebrek aan kennis aan, maar tegen de taalbarrière. Overweeg daarom om toetsen (deels) te vertalen, een woordenboek toe te staan of de toets in de thuistaal voor te lezen als dat helpt om de inhoud te begrijpen.
Belangrijk:
Noteer altijd welke ondersteuning je geeft en geef dit door bij de warme overdracht, zodat leraren na jou weten hoe de resultaten tot stand zijn gekomen.
6. Maak leerlingen expert
Meertalige leerlingen beschikken over extra taalkennis. Benut dat! Vraag bijvoorbeeld hoe je in hun thuistaal werkwoorden vervoegt, of hoe de opbouw van zinnen verschilt van het Nederlands. Zo laat je zien dat een andere taal spreken een talent is.
Inspiratie:
In de aflevering ‘Tweetaligheid’ van Het Klokhuis zie je duidelijk hoe het brein omgaat met meerdere talen.
De Kletsheads-podcast is interessant voor ouders, leerkrachten en logopedisten die meer willen weten over meertalige kinderen.
7. Geef leerlingen eigenaarschap
Met lessen als ‘Mijn taal, mijn verhaal’ (beschreven in de lesactiviteiten van SLO) kunnen leerlingen hun eigen achtergrond en taal delen. Een Thaise leerling die in eerste instantie vroeg of de leraar zijn tekst wilde overschrijven, kan al snel zelf fonetisch in het Nederlands schrijven omdat hij gemotiveerd is zijn verhaal te vertellen.
Het benutten van meertaligheid in de klas gaat verder dan alleen taalontwikkeling. Het zorgt voor meer wederzijds begrip, verbindt leerlingen en schept een inclusieve sfeer waarin iedereen zich thuis voelt. Steeds meer scholen omarmen daarom het concept van de ‘taalvriendelijke school’, een initiatief van de Rutu Foundation. Deze scholen waarderen en benutten álle talen en culturen om het leren en welzijn van leerlingen te ondersteunen.
Onderzoek en verdiepende informatie:
In het artikel: "Een thuis vol taal" van de Universiteit Utrecht vind je verwijzingen naar wetenschappelijke onderzoeken over het inzetten van de thuistaal.
Lowan biedt praktische ondersteuning voor het (taal)onderwijs aan nieuwkomers.
Eerdere publicatie:
Lees ook ons artikel over: "Hoe je de thuistalen van meertalige leerlingen integreert".
Aan de slag met NT2:
Ons NT2-arrangement helpt jou en je school bij het creëren van een taaldidactiek waarbinnen de moedertaal een volwaardige plek krijgt.
Heb je vragen of wil je sparren over het inzetten van thuistalen in de klas? Neem gerust contact met ons op. Samen werken we aan een inclusieve leeromgeving waarin álle leerlingen hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen.
